Bouwkundig onderzoek


Het gebouwencomplex van de voormalige Penitentiaire Inrichting "DeBlokhuisPoort" aan het Blokhuisplein en de Keizersgracht te Leeuwarden. De oorsprong van het gebouwencomplex gaat echter terug tot de 15de eeuw, waarin het als 'Blokhuis' - een stadscitadel of dwangburcht - gesticht werd op de zuidoostelijke hoek van stad Leeuwarden. De voormalige eigenaar van het complex, de Rijksgebouwendienst, besloot onlangs tot een bouwhistorische opname met ruimteboek van de voormalige justitiële inrichting.


Inleiding onderzoek

Dit onderzoekt is een verdieping van de in augustus 2008 door BAAC uitgevoerde bouwhistorische verkenning met waardestelling. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van de Rijksgebouwendienst door Vlaardingerbroek & Wevers gedurende de maanden oktober tot december 2009. Het veldwerk werd verricht door ir. Leo Wevers, ir. Ingrid Maaijwee en ir. Roos van Enter, waarbij de speciale bouw- en interieuronderdelen fotografisch gedocumenteerd werden.

Download
Inleiding onderzoek
00-Blokhuispoort-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 9.9 MB

Bouwdeel A

Bouwdeel A is de oudste vleugel van het huidige gevangeniscomplex en werd omstreeks 1822 als onderdeel van een drievleugelige uitbreiding van het voormalige 'Huis van opsluiting en tuchtiging' gebouwd. In het pand waren vóór 1875 - het jaar waarin bouwdeel E aan de oostzijde werd aangebouwd - op de begane grond diverse verblijflokalen en een timmerwinkel en op de eerste verdieping een kerk ondergebracht. 

Download
Bouwdeel A
01-Bouwdeel-A-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 11.1 MB

Bouwdeel B

Bouwdeel B  tevens bekend als de Kommandantswoning - werd in 1870 tezamen met het Alcovengebouw - bouwdeel C - gebouwd. In het pand werd de woning van de kommandant ondergebracht, alsmede een vergaderzaal, de administratie en de militaire wacht. Gedurende de 20ste eeuw werd de indeling van het bouwdeel diverse malen gewijzigd, met name in de periode 1988-1991, waardoor de oorspronkelijke indeling op diverse plaatsen sterk wijzigde. 

Download
Bouwdeel B
02-Bouwdeel-B-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 5.8 MB

Bouwdeel C

Bouwdeel C - tevens bekend als het alkovengebouw - werd in 1870 gebouwd. In het pand werden de slaapplaatsen - alkoven - van de gevangenen ondergebracht, alsmede enkele magazijnen en werkzalen. Gedurende de 20ste eeuw werd de indeling van het bouwdeel diverse malen gewijzigd, met name in de perioden 1946-1948, 1988-1991 en 1997, waardoor de oorspronkelijke indeling op diverse plaatsen sterk wijzigde.

Download
Bouwdeel C
03-Bouwdeel-C-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 10.8 MB

Bouwdeel D

Bouwdeel D - tevens bekend als het eerste poortgebouw - werd in 1874 gebouwd. In de twee vleugels werden werkcellen, verblijfszalen, ruimten voor het personeel, een keuken en een badinrichting gerealiseerd. Gedurende de 20ste eeuw werd de indeling van het bouwdeel diverse malen gewijzigd, met name in de periode 1988-1991.

Download
Bouwdeel D
04-Bouwdeel-D-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 7.5 MB

Bouwdeel E

Bouwdeel E - tevens bekend als het derde poortgebouw - werd in 1875 gebouwd. In het pand werden de kantoren van het leidinggevend en administratief personeel ondergebracht, alsmede enkele werkzalen, een schoollokaal en cellen voor levenslang veroordeelden. Gedurende de 20ste eeuw werd de indeling van het bouwdeel diverse malen gewijzigd, met name in de periode 1988-1991.

Download
Bouwdeel E
05-Bouwdeel-E-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 5.5 MB

Bouwdeel F

Bouwdeel F - tevens bekend als Cellenvleugel A - werd in 1891 gebouwd ten behoeve van de huisvesting van gevangenen in zowel groeps- als individuele cellen. Aan de oostzijde staat het bouwdeel in verbinding met de gelijktijdig gebouwde bouwdelen G en H, respectievelijk administratie gebouw en cipierswoning.

Download
Bouwdeel F
06-Bouwdeel-F-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 7.5 MB

Bouwdeel G

Bouwdeel G - tevens bekend als het administratie gebouw - werd in 1891 gebouwd als onderdeel van het Huis van Bewaring. Het bevatte een aantal kantoren op de begane grond en verdieping en magazijnen op de zolder. Aan de westzijde staat het bouwdeel in verbinding met het gelijktijdig gebouwde bouwdeel F (Cellenvleugel A).

Download
Bouwdeel G
07-Bouwdeel-G-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 5.5 MB

Bouwdeel H

Bouwdeel H - tevens bekend als de directiewoning - werd in 1891 gebouwd ten behoeve van de huisvesting van de cipier van het Huis van Bewaring. Later werd het bouwdeel bewoond door de directeur en vervolgens door één van de bewaarders en zijn familie. De bouwdelen F en G werden gelijktijdig gebouwd.

Download
Bouwdeel H
08-Bouwdeel-H-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 5.9 MB

Bouwdeel I

Bouwdeel I - tevens bekend als Cellenvleugel B - werd in 1894 gebouwd ten behoeve van de huisvesting van gevangenen in individuele cellen. In 1892 werd besloten tot het vervangen van de op de noordwestelijke hoek van het complex gelegen cellenvleugel. De bouwplannen werden gemaakt volgens ontwerp van architect W.C. Metzelaar.

Download
Bouwdeel I
09-Bouwdeel-I-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 6.2 MB

Bouwdeel J

Bouwdeel J - tevens bekend als de smederij - werd in 1948 Gebouwd, tezamen met de in 1976 gesloopte timmerwerk plaats, die aan de noordzijde van de binnenplaats gestaan heeft. De smederij is sinds de buitengebruikstelling van de penitentiaire inrichting in 2004 als garage in gebruik. Sinds de bouw werd het bouwdeel nauwelijks gewijzigd.

Download
Bouwdeel J
10-Bouwdeel-J-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 2.0 MB

Bouwdeel K

Bouwdeel K werd vermoedelijk omstreeks 1957 als bezoekersruimte in de hoek tussen de bouwdelen B, C en J gebouwd. Het bouwdeel is sinds de buiten-gebruikstelling van de penitentiaire inrichting in 2008 als administratie van de beheerder. 

Download
Bouwdeel K
11-Bouwdeel-K-SBHP.pdf
Adobe Acrobat document 1.8 MB